7,7K

Jemioła. Poznajcie niesamowitą roślinę pełną pozornych sprzeczności – roślinę magiczną, leczniczą, ale i trującą. Pasożytniczą i świętą. Ja jemiołę uwielbiam i jest to uczucie, które żywię do jemioły od zawsze. Lubię na nią patrzeć – zarówno na jemiołowe kule drzewach, jak i na wiszącą w domu pod sufitem w grudniu. Nie ma u mnie świąt bez jemioły! A u Was? Czas najwyższy wypróbować również jej właściwości lecznicze. Receptura na jemiołowe winko zdrowotne wpadła mi w oko i czuję się już o wiele lepiej na samą myśl o nim! ;D Tradycja całowania się pod jemiołą też całkiem przyjemna…

Jemioła pospolita. Magiczna roślina i jej zastosowanie.

 

Jemioła pospolita. Co to za roślina?

Jemioła  pospolita (Viscum album),  jemioła biała, starzęśla, to trująca i jednocześnie lecznicza roślina półpasożytnicza z rodziny sandałowcowatych. Jej nazwa łacińska viscum oznacza „coś lepkiego, lep” i odnosi się do cechy nasion. Otoczone są one lepką owocnią,  dzięki temu z łatwością przyklejają się do kory drzew. Kiełkując tworzą charakterystyczne ssawki (haustorium) wrastające w korę, a przez nią docierające do drewna. Tam łączą się z naczyniami drzewa żywiciela i czerpią z nich wodę oraz sole mineralne.

 

Jemioła jest rośliną pasożytującą na drzewach liściastych: topoli, wierzbie, brzozie, grabie, akacji, kasztanowcu, drzewach owocowych, zwłaszcza jabłoniach oraz na sośnie. W zależności od literatury występuje lub nie występuje na dębie. Prawdopodobnie dlatego, że jemioła rośnie głównie na drzewach o miękkim drewnie, stąd rzadkie występowanie na dębie.

 

Jemioła jest gatunkiem euroazjatyckim. Ma wiecznie zielone, skórzaste liście, niepozorne kwiaty pojawiające się wczesną wiosną i białe lub zielonkawe owoce, nibyjagody dojrzewające późną jesienią.

Jemioła jest pokarmem dla ptaków, a rozsiew na większe odległości zawdzięcza jemiołuszkom i paszkotom, które połykają owoce w całości.

 

Jemioła w kulturze i jej symbolika.

Jemioła odgrywa dużą rolę w baśniach i mitach. Symbolizuje odrodzenie, odbudowę rodziny i domowego ogniska.

 

Dla druidów jemioła była rośliną magiczną, gałązki miały odpędzać złe duchy i demony. W grudniu zrywana była przez druidów celtyckich na obrzędy płodności. Najmocniejsze działanie przypisywano jemiole pozyskanej w przesilenie zimowe. Od tych wierzeń pochodzi angielski zwyczaj zawieszania gałązek jemioły w święta Bożego Narodzenia.

 

Znana była także w starożytności. Uważano ją za dar bogów, przypisywano właściwości magiczne. Zwłaszcza jemioły rosnące na dębach były uznawane za szczególny talizman. Pliniusz dokładnie opisał uroczystości, które odbywały się przy zbiorze jemioły i były wyrazem kultu dla niej.  Kapłani sławili jemiołę jako symbol wieczności świata i nieśmiertelności duszy.

Tak o jemiole pisał Wergiliusz:

(…) na dwoistym drzewie,

Gdzie barwą jakże odmienną rozbłysnął

Pośród zieleni promień złota. Jakim

Porostem dziwnym jaśnieje jemioła

W zamarzniętym lesie, nie ze swego drzewa

Wysiana, żółtym owija rozkwitem

Pnie krągłe, tak się złotolistna jasność

W cienistej gęstwinie dębowej jawiła,

Tak szeleściły blaszki w błogim wietrze.

[Eneida, VI przeł. Z. Kubiak]

W średniowieczu używano owoców do wytwarzania lepu. W ludowych legendach była ważnych elementem ochrony przed wszelkimi chorobami, piorunami i czarami. Miała przynosić szczęście i jako roślina wiecznie zielona symbolizowała nieśmiertelność. Pędy jemioły miały sprowadzać do domu szczęście i bogactwo, spełniać marzenia i życzenia, a noszona przy sobie miała zapewniać moc seksualną.

 

Jemioła ma magię umacniania miłości i trwałości związków, przypisuje się jej moc łączenia ludzkich par. Stąd prawdopodobnie wziął się do dziś trwający zwyczaj całowania się młodych w wigilijny wieczór pod gałązką jemioły.

W Polsce odnotowano zwyczaj podjadania owoców jemioły przez dzieci i drwali podczas zimowej ścinki drzew we wsiach Mazowsza i Lubelszczyzny. Mimo, że jest to roślina trująca, to takie właściwości ma spożycie większych ilości. Na Mazowszu odnotowano zwyczaj okadzania jemiołą uli w wigilię.

W Polsce jest jednym z symboli Bożego Narodzenia. Tradycja ta przeniknęła z krajów angielskojęzycznych.

Sprzedawcy jemioły, 1928 rok. Źródło.

Polskie wierzenia ludowe związane z jemiołą:

• Wielką chwałę ma… a zwłaszcza gruszkowa… ku łacnemu porodzeniu.
• Głogowa lub jabłoniowa waryatom.
• Dzieciom do kolebki kładą, aby na nie przestrachy nie przychodziły i straszliwe widzenia.
• Owcom broni płód tracić.
• Z zielem Martagon wszystkie kłódki odmyka.
• Jemioła leszczynowa, także lipowa i dębowa środek przeciw czarom.
• Jemioł z dębu, jedliny i świerczyny na proch starty lekarstwo na epilepsyę.
• Kto ją trzyma w ustach i pomyśli o czemś, co ma się stać, chwyta się ręką za serce, jeźli się nie ma stać, tego ruchu nie robi.
• Ptaki zlatują się o 5 mil daleko do zawieszonej ze skrzydłem jaskółczem na drzewie.
• Dębowa leczy paraliż.
• I wielką chorobę.
• Dziecko mające wielką chorobę leczy pokarm matki, która jemiołę piła.

Ciekawostka:

Uważano, że dzięki swojemu żółtawemu zabarwieniu, sucha gałązka jemioły potrafi za pomocą magii sympatycznej wykrywać zakopane skarby.

 

Jemioła – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie.

Już w starożytności cenione były wszechstronne moce lecznicze jemioły, szczególnie w takich chorobach jak epilepsja, gruźlica, koklusz. Stosowano też jemiołę w bezpłodności i w objawach, które dziś medycyna określa jako chorobę nadciśnieniową.

Wszystkie części rośliny zawierają mieszaninę różnie działających substancji. Jemioła zawiera m. in. substancje czynne: glikoproteidy, trującą wiskotoksynę, kwasy fenolowe, flawonoidy, lignany. Cholinę i jej estry, związki trójterpenowe, witaminę C i inne.

Ma zastosowanie przy nadciśnieniu tętniczym, zwłaszcza ze współistniejącymi zaburzeniami nerwowymi, przyśpieszonym biciu serca, miażdżycy (sklerozie), w zawrotach głowy oraz przedłużających się, zbyt obfitych miesiączkach. Zewnętrznie do kąpieli i nasiadówek w chorobach kobiecych. Działa ogólnie wzmacniająco.

Od lat owoce jemioły wykorzystywane są w leczeniu nowotworów – zawarte w nich lektyny hamują rozwój nowotworów i działają stymulująco na układ odpornościowy, a wiskotoksyny niszczą komórki rakowe. Więcej o działaniu antynowotworowym tutaj.

Działanie:

• Uspakajające
• Rozszerza naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi
• Przeciwskurczowo, przeciwkrwotocznie
• Moczopędne
• Wpływa również na przemianę materii
• Wzmaga pracę trzustki.
• Antynowotworowe

 

Surowcem zielarskim są: Liście. (Nibyjagody ze względu na swoje działanie mogą być wykorzystywane wyłącznie przez bardzo doświadczonych lekarzy i fitoterapeutów).

Zbiór przeprowadza się od jesieni do wiosny, odrzucając najgrubsze łodygi. Jemioła jest trudna do wysuszenia, schnie powoli, łatwo wilgotnieje. Stosuje się w postaci odwaru, nalewki, tabletek.

 

Jemioła – przepisy i receptury lecznicze.

 

Uwaga:

Jemioła jest środkiem silnie działającym. Zaleca się stosować ostrożnie, a jeszcze lepiej pod ścisłą kontrolą lekarza. (Tylko gdzie znaleźć lekarza, który woli leczyć ziołami, zamiast przepisywać recepty?) Po zjedzeniu nibyjagód można się spodziewać problemów trawiennych. Może wywołać wymioty, kolki, a nawet majaczenia i drgawki.

1. Wyciąg:

2 łyżki stołowe jemioły zalać szklanką przegotowanej letniej wody. Odstawić na kilka godzin. Najlepiej zalać wieczorem, nich postoi do rana.

Pić przy chorobie nadciśnieniowej i dusznicy bolesnej po szklance rano i wieczorem.

2. Napar I:

100 g ziela jemioły, po 50 gr ziela barwinka mniejszego, ziela serdecznika (tysięcznika), liści ruty, kwiatostanu głogu, koszyczka rumianku i kłącza perzu oraz 10 gr ziela skrzypu dobrze wymieszać. Łyżeczkę do herbaty mieszanki zaparzyć szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem 25 min. Przecedzić przez sitko. PPić przy chorobie nadciśnieniowej pół szklanki ciepłego naparu 3x dziennie.

3. Napar II:

O 50 gr ziela jemioły, ziela szanty, ziela krwawnika, ziela rdestu ptasiego, kory kasztanowca, kory wierzby, liści podbiału, kwiatostanu głogu, owoców dzikiej róży oraz 15 gr kwiatu arniki dobrze wymieszać. 1 łyżkę stołową mieszanki zaparzyć szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem 3 godziny. Przecedzić przez sitko. Pić przy żylakach goleni szklankę lekko odgrzanego naparu 2 x dziennie przed posiłkiem.

4. Odwar:

2 łyżki stołowe ziela jemioły zalać 2 szklankami wody o temperaturze pokojowej i ogrzewać pod przykryciem przez pół godziny (nie dopuszczać do wrzenia). Przecedzić, pić 3 razy dziennie po ¼ szklanki odwaru.

5. Wino:

40 g świeżych liści zalać 1 litrem białego słodkiego wina. Pozostawić 10 dni. Pić 1 szklankę dziennie, w dwóch porcjach – przed jedzeniem. Kurację stosować przez 15 dni.

6. Nalewka:

Pod tym linkiem przepis na nalewkę.

7. Maść:

A po przepis na maść z jemioły zajrzyjcie do Herbiness.

♥

Jeszcze więcej ciekawostek o jemiole, szczególnie w kulturze znajdziecie u Klaudyny Hebdy.

 

Źródła:

Aichele D., Golte – Bechtle M., Jaki to kwiat, Warszawa 1984.

Cirlot J. E., Słownik symboli, Kraków 2000.

Kremer B. P., Dzikie rośliny jadalne i trujące, Warszawa 2011.

Kuźnicka B., Dziak M., Zioła i ich zastosowanie, Warszawa 1979.

Polunin M., Robbins C., Naturalna farmacja, Warszawa 1993.

Rostafiński J., Zielnik czarodziejski, Kraków 1893.

Łuczaj Ł., Wróżka 1/2011.

Wikipedia

Zdjęcia: Wikipedia na licencji CC, chyba, że podpisano inaczej.

---

 

Jestem bardzo ciekawa Waszego stosunku do jemioły. Lubicie jemiołę? Kupujecie? Wierzycie w całowanie pod jemiołą? A może wiecie o czymś, czego zabrakło w tym tekście lub znacie jakąś inną recepturę z jemiołą w roli głównej? Napiszcie koniecznie na dole w komentarzach!

Miłego całowania! 😉 Lisia Kita